Στη Νέα Καμένη, το ηφαιστειακό νησί, βρίσκεται στραμμένη η προσοχή των επιστημόνων, ειδικά των γεωλόγων, μετά τους σεισμούς στη Σαντορίνη.
Όπως αναφέρει ρεπορτάζ του Ant1, η γη στο εν λόγω νησί – από όπου ξεκινά και το τόξο που φτάνει ως το παλαιό λιμάνι των Φηρών, βγάζει ατμούς, ενώ έντονη είναι και η μυρωδιά θειαφιού.
Αλλά, όπως διευκρινίζεται, η κατάσταση δεν υποδηλώνει επικείμενη έκρηξη, αλλά παραμόρφωση του ηφαιστειακού πεδίου, εξαιτίας της φυσικής γεωλογικής δραστηριότητας της περιοχής.
Στραμμένα τα βλέμματα στη Νέα Καμένη
Η Νέα Καμένη είναι ενεργό ηφαίστειο, τμήμα του ευρύτερου ηφαιστειακού τόξου του Νοτίου Αιγαίου
Η τελευταία έκρηξη στη Νέα Καμένη καταγράφηκε το 1950 και έκτοτε δεν υπήρξε νέα ηφαιστειακή δραστηριότητα.
Η τελευταία έκρηξη της Νέας Καμένης προκάλεσε τσουνάμι στη Σαντορίνη
Στον υποθαλάσσιο κρατήρα Κολούμπο, η τελευταία ισχυρή έκρηξη είχε σημειωθεί το 1650, προκαλώντας τσουνάμι που έπληξε τη Σαντορίνη.
Οι επιστήμονες συνεχίζουν να παρακολουθούν στενά την κατάσταση, με σεισμικά και γεωδυναμικά δεδομένα, προκειμένου να αξιολογηθεί η εξέλιξη των φαινομένων.
Η Νέα Καμένη, “το ηφαίστειο” για τους ντόπιους, είναι ηφαιστειογενές νησί στο κέντρο της καλδέρας της Σαντορίνης, το οποίο άρχισε να δημιουργείται το 1570 (ή 1573), με την δημιουργία αρχικά της Μικρής Καμένης και αποτελεί το πιο πρόσφατα δημιουργημένο τμήμα ξηράς στη Μεσόγειο Θάλασσα.
Η έκταση του σήμερα είναι 340 εκτάρια και το ψηλότερο σημείο του είναι 127 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Υπάρχουν δύο αγκυροβόλια στο νησί, ο όρμος Ταξιάρχης, στα νοτιοανατολικά του νησιού και ο όρμος Ερινιά στα βόρεια.
Η Νέα και η Παλαιά Καμένη έχουν ενταχθεί στο κοινοτικό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών NATURA 2000.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Γεωλογίας στο πανεπιστήμιο Πατρών, Αβραάμ Ζεληλίδη, η σεισμική ακολουθία στις Κυκλάδες συνδέεται με ηφαιστειακή δραστηριότητα.
Όπως υπογράμμισε στο Πρώτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ: “Όπως βυθίζεται η Αφρική κάτω από την Ευρώπη σε ένα τόξο που περνάει νότια της Κρήτης, βυθιζόμενη η Αφρική σε ένα βάθος περίπου 80 χιλιομέτρων, αρχίζει και λιώνει το υλικό και έτσι δημιουργείται ένα αντίστοιχο τόξο, το ηφαιστειακό τόξο που πιάνει τα Μέθανα, την Μήλο, τη Νίσυρο φτάνει μέχρι το Σουσάκι. Άρα λοιπόν είναι γνωστό ότι τα ηφαίστεια είναι ενεργά. Έχουν να δώσουν πολύ καιρό εκρήξεις. Μόνο της Σαντορίνη είναι που λειτουργεί ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Τα υπόλοιπα δεν έχουν δώσει δραστηριότητες, αλλά εμείς θεωρούμε ότι το ηφαιστειακό τόξο είναι ενεργό και ανά πάσα στιγμή μπορούν να ενεργοποιηθούν και τα υπόλοιπα.
Στη θεωρία, η εξέλιξη ενός ηφαιστείου περνάει από διάφορα στάδια. Το στάδιο της ηρεμίας, το στάδιο της μικρής δραστηριότητας, της έντονης μέχρι να φθάσουμε στην έκρηξη, σημείωσε. Επίσης, η διάρκεια του κάθε σταδίου δεν είναι σαφής.
Καταγράφουμε αυτή τη σεισμική δραστηριότητα. Όταν δηλαδή δεν έχουμε καθόλου σεισμούς, όταν οι σεισμοί πληθαίνουν, αυξάνονται κλπ. Για μένα, θεωρώ ότι αυτή η σεισμική δραστηριότητα συνδέεται με την άνοδο της λάβας από κάτω προς τα πάνω. Θεωρώ ότι αυτή είναι η αιτία που έχουμε τέτοια έντονη σεισμική δραστηριότητα. Η αλήθεια είναι ότι παρακολουθώντας τη σεισμική ακολουθία φαίνεται ότι είμαστε κοντά, ή στο τελείωμα ή στην έκρηξη”.
Και συνεχίζει ότι “σιγά σιγά ανεβαίνοντας η λάβα, υπάρχουν αυτές οι διαρρήξεις, υπάρχουν οι σεισμοί.. Αλλά δεν είναι πάντα έτσι. Υπάρχουν πολλές φορές περιπτώσεις που αυτή η δραστηριότητα εκτονώνεται, αυτή η πίεση από κάτω προς τα πάνω και σταματάει. Εκτονώνεται επειδή η λάβα, όπως ανεβαίνει έχει μέσα της υδρατμούς, αέρια, είναι υπό πίεση και μέσα από τα σπασίματα αυτά αρχίζουν και βγαίνουν αυτά στην ατμόσφαιρα, οπότε εκτονώνεται. Επίσης έχει να κάνει με τη χημική σύσταση της λάβας. Η Σαντορίνη έχει δώσει διαφορετικού είδους εκρήξεις και ήρεμες και εκρηκτικές. Έχει να κάνει με το ιξώδες του μάγματος. Αν είναι πιο ελαφρύ, εάν είναι πιο συμπαγές, μπορεί να δώσει κάποιες ροές ήσυχες χωρίς να καταλάβουμε εκρήξεις, αλλά μπορεί να δώσεις και εκρήξεις. Άρα λοιπόν, επειδή δεν ξέρουμε τη χημική σύσταση αυτή τη στιγμή, θεωρώ ότι δεν ξέρουμε και πώς θα συμπεριφερθεί. Αν θα εκτονωθεί και πώς θα εκτονωθεί. Το 2011 με μία μικρή έκρηξη δεν δημιούργησε προβλήματα. Πιθανά το μάγμα να ήταν βασαλτικής σύστασης, ήταν η ήρεμη ροή του και σταμάτησε. Δεν ξέρουμε τι θα έχει αυτό. (…) Δεν μπορείς να πάρεις στοιχεία από ένα υποθαλάσσιο ηφαίστειο που δεν βλέπεις τη λάβα για να πάρεις και να εκτιμήσεις τη χημική της σύσταση. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να βλέπεις τα αέρια που βγαίνουν επάνω και αν εκτονώνεται ή όχι. Γι’ αυτό έχουν στήσει έναν μηχανισμό παρακολούθησης της εξέλιξης. Αλλά είναι παρακολούθηση. Δηλαδή είναι προληπτικά τα μέτρα. Να πάει η ΕΜΑΚ, να αδειάσουν οι πισίνες, να προστατεύσουνε τον κόσμο. Το πώς θα εξελιχθεί αυτή η κατάσταση κανένας δεν το ξέρει”.
Ερωτηθείς στην περίπτωση που πράγματι γινόταν μια έκρηξη στο Κολούμπο ποια θα ήταν η κατάσταση, σημείωσε ότι αυτό εξαρτάται από το είδος της έκρηξης.
“Να πω μόνο το εξής. Τελευταία διαβάζω κι εγώ ότι, για παράδειγμα, η Έξοδος του Μωυσή μπορεί να συνδέεται με μία έκρηξη που δημιουργήθηκε, ένα μεγάλο τσουνάμι. Αποσύρθηκε η θάλασσα και μετά ξανά πλημμύρισε. Τέτοιο ήταν και της μινωικής έκρηξης. Δηλαδή ένα τεράστιο τσουνάμι που κατέστρεψε ολόκληρο πολιτισμό. Δεν ξέρεις πώς θα εξελιχθεί. (…) Και νομίζω ότι γι’ αυτό γίνονται κάθε μέρα συσκέψεις και κόντρα συσκέψεις, παρακολουθώντας το σεισμικό φαινόμενο να δουν πώς εξελίσσεται και αν εκτονώνονται οι πιέσεις. Δεν ξέρω αν έχει έξοδο αερίων. Προφανώς κάποιοι καταγράφουν αυτό. Δηλαδή αν πράγματι τα αέρια βγαίνουν μέσα από το Κολούμπο, σημαίνει πως μπορεί να εκτονωθεί η πίεση και να σταματήσει αυτή η διαδικασία” σημείωσε ο κ. Ζεληλίδης.
Στην ερώτηση “πόσο μπορεί να διαρκεί μια τέτοια διαδικασία χωρίς να εκτονωθεί εκρηκτικά, όταν για παράδειγμα το 2011 κράτησε επί μήνες το διάστημα των μικροδονήσεων”, ο κ. Ζεληλίδης ανέφερε ότι τότε ήταν μικρότερες οι δονήσεις.
“Γι’ αυτό λέω ότι σήμερα βρισκόμαστε σε ένα επόμενο στάδιο. Άρα η λάβα κοντεύει να ανέβει. Σπάνε τα πετρώματα, δημιουργούνται οι σεισμοί. Αν λοιπόν κάποια στιγμή σταματήσουν οι σεισμοί, σημαίνει ότι πιθανά να έχει εκτονωθεί το φαινόμενο, άρα δεν ανεβαίνει ακόμα η λάβα. Για αυτό το παρακολουθούμε με τόσο προσοχή για να δουν πώς εξελίσσεται. Αλλά δεν μπορείς να παρέμβεις. Αυτό είναι το θέμα” είπε.
Στην ερώτηση ποια είναι κύρια τα στοιχεία που δείχνουν ότι μπορεί να οδηγείται ένα ηφαίστειο σε έκρηξη, ο κ. Ζεληλίδης τόνισε επιγραμματικά τη σταδιακή αύξηση των σεισμικών δονήσεων, την έκλυση αερίων, μετακινήσεις εδαφών, αύξηση της θερμοκρασίας.
Προτεινόμενο Άρθρο
“Είναι κάποια κριτήρια που παρακολουθούμε. Δηλαδή, όσο ανεβαίνει το μάγμα προς τα επάνω, τόσο αυξάνεται και το νερό των θερμών πηγών, το νερό που πίνουμε. Εκεί δεν μπορούμε να το μετρήσουμε. Η έξοδος των αερίων αν αυξάνεται ή όχι. Δεν ξέρω αν το μετράνε. Το τρίτο είναι οι σεισμικές δονήσεις. Βεβαίως οι σεισμικές δονήσεις έχουν αυξηθεί. Το τέταρτο μένει να είναι η έκρηξη. Η χημική σύσταση, αν η έκρηξη είναι εκρηκτική ή αν είναι ήρεμη. Υπάρχουν διάφορα κριτήρια. Τώρα, το γεγονός ότι το Κολούμπο είναι υποθαλάσσιο δημιουργεί ένα θέμα γιατί δεν μπορείς να το παρακολουθήσεις εύκολα. Μόνο με μηχανήματα” κατέληξε ο Καθηγητής.
Συνεχίζεται η σεισμική δραστηριότητα μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού, με τις δονήσεις να διαδέχονται η μία την άλλη. Σήμερα το μεσημέρι, φαίνεται πως καταγράφηκε ο μεγαλύτερος σεισμός που έχει καταγραφεί από την αρχή του φαινομένου, φτάνοντας τους 5 βαθμούς της Κλίμακας Ρίχτερ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από τις 28 Ιανουαρίου έχουν γίνει, σύμφωνα με το Ευρωμεσογειακό Σεισμολογικό Κέντρο, πάνω από 555 σεισμοί στην περιοχή.
Στη Σαντορίνη, χιλιάδες κάτοικοι έχουν εγκαταλείψει το νησί, υπό τον φόβο του Εγκέλαδου αλλά και των κατολισθήσεων.
Στις εικόνες που μετέδωσε το orangepress, στα Φηρά οι δρόμοι δείχνουν έρημοι, με ελάχιστους κατοίκους και τουρίστες να μετακινούνται. Τα μόνα σημεία όπου υπάρχει μεγαλύτερη κινητικότητα είναι τα ταξιδιωτικά γραφεία, στα οποία σχηματίζονται μικρές ουρές από πολίτες που ψάχνουν τρόπο να φύγουν, είτε αεροπορικώς είτε ακτοπλοϊκώς.
Ταυτόχρονα, οι Αρχές στη Σαντορίνη παραμένουν σε πλήρη επιφυλακή, για παν ενδεχόμενο, με την ΕΜΑΚ, σε πρωταρχικό ρόλο, να διατηρεί την εγκατάστασή της με τις σκηνές.
Έκτακτα μέτρα
Στο μεταξύ, σήμερα εγκρίθηκε η τρίτη δέσμη έκτακτων μέτρων από τον Δήμο Θήρας, λόγω των σεισμικών φαινομένων:
Α. Την αναστολή λειτουργίας των μονάδων εκπαίδευσης στον Δήμο Θήρας (παιδικών σταθμών, νηπιαγωγείων, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης) έως και την Παρασκευή 07/2/2025,
Β. Την ακύρωση των προγραμματισμένων εκδηλώσεων και συγκεντρώσεων σε κλειστούς χώρους του Δήμου Θήρας, έως και την Παρασκευή 07/2/2025,
Γ. Την αποφυγή πρόσβασης και παραμονής στο Αμμούδι, την Αρμένη, τον Κόρφο Θηρασίας και τον Παλαιό Λιμένα Φηρών,
Δ. Την ενημέρωση των πολιτών:
-να αποφεύγουν την προσέγγιση σε εγκαταλελειμμένα κτίρια,
-να επιλέγουν ασφαλείς διαδρομές κατά τη μετακίνησή τους μέσα στον αστικό ιστό και στο επαρχιακό οδικό δίκτυο, ιδιαίτερα στα σημεία που υπάρχουν έντονες μορφολογικές κλίσεις και είναι πιθανόν να εκδηλωθούν κατολισθητικά φαινόμενα,
-να απομακρύνονται άμεσα από τις παράκτιες περιοχές, σε περίπτωση ισχυρής σεισμικής δόνησης,
-να προχωρήσουν σε άρση επικίνδυνων στοιχείων μη δομικής τρωτότητας στα κτίριά τους (βαριά επικρεμάμενα αντικείμενα, ψευδοροφές κλπ),
Ε. Την άμεση κένωση των υδάτων στις κολυμβητικές δεξαμενές (πισίνες),
ΣΤ. Την αποφυγή πρόσβασης και παραμονής στο λιμένα του Αθηνιού, με εξαίρεση τις ώρες πρόσδεσης πλοίων,
Ζ. Την απαγόρευση των οικοδομικών εργασιών σε όλο τον Δήμο Θήρας και των πάσης φύσης εργασιών σε επικίνδυνα σημεία σε όλο τον Δήμο Θήρας έως και την Παρασκευή 9.2.2025, ως μέτρα πολιτικής προστασίας λόγω της τρέχουσας σεισμικής δραστηριότητας στην περιοχή της Θήρας.
